1. Phân loại máy đào theo loại bánh xe:
a. Máy đào (máy xúc đào, máy đào đất) bánh lốp
Bạn có thể hình dung máy xúc đào bánh lốp giống như một chiếc ô tô cỡ lớn. Loại máy đào bánh lốp thích hợp di chuyển trên địa hình bằng phẳng như đường nhựa, đường bê tông, đường đất phẳng… Tốc độ di chuyển của máy đào bánh lốp khá nhanh, khoảng 30-40km/h. Máy đào bánh lốp thường được sử dụng trong các công việc nhẹ như khai thác đất, cát, sỏi… các loại gầu đào dung tích nhỏ.
b. Máy đào (máy xúc đào, máy đào đất) bánh xích
Máy xúc đào bánh xích chuyên dùng cho các công trình làm việc nặng như khai thác đá lớn. Máy đào bánh xích có tốc độ di chuyển chậm, khoảng 5-6km/h. Máy đào bánh xích có phạm vi di chuyển hạn chế, thường hay sử dụng ở các địa hình đất đá gồ ghề, các loại gầu đào có dung tích lớn. Đặc biệt máy xúc gầu nghịch còn có thể hoạt động trên mọi địa hình nên đất yếu.
2. Phân loại máy đào theo gầu đào:
a. Máy đào (máy xúc đào, máy đào đất) gầu thuận
Máy xúc đào gầu thuận hay còn gọi là xúc đào gầu ngửa thuộc dòng máy xúc đào những đời đầu, hiện nay không còn thông dụng. Bạn có thể hình dung máy hoạt động thao tác xúc giống như một chiếc xẻng, xúc đất từ dưới lên, thích hợp cho việc đào đất đá và các vật liệu khác nằm cao hơn với vị trí máy đào đứng. Đối với máy đào gầu thuận, nên chọn loại ô tô tải có dung tích thùng xe chứa được từ 3-5 gầu máy để làm việc hiệu quả nhất.
Máy xúc đào gầu thuận thường được sử dụng trong các công trình hạ tầng lớn như khai thác mỏ đá, làm công trình thủy điện… Máy xúc đào gầu thuận có cơ cấu tay đào chỉ thích hợp cho việc đào đất đá ở độ cao lớn hơn độ cao máy đào đang đứng.
Nếu sử dụng máy đào gầu thuận làm việc thấp hơn độ cao máy đang đứng thì năng suất làm việc sẽ rất thấp.
Khi muốn đào hố, móng thấp hơn vị trí máy đang đứng, máy đào gầu thuận phải tự đào đường dốc xuống cho mình để xuống được chỗ làm việc. Điều cần lưu ý là vị trí hố máy đào gầu thuận làm việc phải khô ráo, nếu không sẽ bị mưa ngập máy, dẫn đến không làm việc được.
Máy đào gầu thuận làm việc hiệu quả ở địa hình bằng phẳng, dùng để đào đất ở vùng đồi núi, thuận lợi cho việc bố trí máy đào đứng thấp hơn khối đất cần đào.
Máy đào gầu thuận có lực đào khỏe, do gầu đào của máy bắt đầu đào tự vị trí cánh tay đòn gần nhất máy. Máy đào gầu thuận thường lớn hơn máy đào gầu nghịch, năng suất đào cũng cao hơn nhiều lần.
b. Máy đào (máy xúc đào, máy đào đất) gầu nghịch (gầu sấp)
Máy xúc đào gầu nghịch hay còn gọi là máy đào gầu sấp là loại máy đào đang dùng phổ biến hiện nay. Giống như nguyên lý làm việc của chiếc cuốc, máy đào gầu nghịch thao tác từ trên xuống, thường dùng để đào các hố móng sâu hơn vị trí nền đất tự nhiên. Máy đào gầu nghịch thường dùng để đứng một chỗ đào đất, đổ đống trên bờ hay đổ lên các phương tiện vận chuyển, chủ yếu làm việc ở độ cao thấp hơn vị trí máy đang đứng. Tuy nhiên máy vẫn dùng để đào đất ở độ cao lớn hơn máy đang đứng, thường dùng trong đào đất dưới hầm.
Khi bắt đầu đào, máy xúc đào nghịch phải tiếp đất ở vị trí xa trọng tâm máy đào nhất (máy đào thuận tiếp đất ở vị trí gần máy nhất) cho nên máy đào nghịch thường có dung tích gầu không lớn, nhỏ hơn so với máy đào thuận cùng công suất. Các loại máy xúc đào nghịch thường có dung tích gầu phổ biến từ 0,15 – 1 mét khối. Máy xúc đào gầu nghịch thường phối hợp với loại ô tô tải có dung tích thùng xe chứa được 6-9 gầu đào của máy đào gầu nghịch là hợp lý.
Các loại máy xúc đào gầu nghịch tuy có dung tích gầu đào nhỏ nhưng lại làm việc đa năng hơn máy đào gầu thuận. Do vị trí đứng làm việc cao hơn vị trí đang đứng nên không phải làm đường công vụ cho máy xuống vị trí làm việc như máy đào gầu thuận. Đồng thời cấu tạo gầu đào thuận lợi cho việc tạo điểm tựa cho máy (cần và gầu khoan như một chân càng vững chắc thứ 5, ngoài hệ thống 4 bánh lốp hay bánh xích), giúp máy đào có thể làm việc trên mọi địa hình.
Khi máy gặp sự cố như bị sa lầy, bị lật xuống hố, bị mất thăng bằng… thì cần gầu đào có thể làm chân trụ chống đỏ để tự thân máy có thể giải cứu cho máy.
3. Phân loại máy đào theo dung tích đào
a. Máy đào (máy xúc đào, máy đào đất) mini
Tùy từng loại bánh đào khác nhau, gầu đào khác nhau mà có nhiều loại model máy khác nhau. Thông thường máy đào mini có dung tích gầu nhỏ, từ 0,15- dưới 1 khối, trong tải xe giao động từ 1,2 – 3,5 tấn.
Phụ thuộc vào mục đích sử dụng máy đào khác nhau mà có những dải gầu khác như cho nhà xây dựng lựa chọn như: gầu đào 0,15 khối, gầu đào 0,2 khối, gầu đào 0,3 khối, gầu đào 0,5 khối, gầu đào 0,8 khối, gầu đào 1 khối…
Máy đào mini có hai loại bánh lốp và bánh xích thích hợp với nhiều loại môi trường làm việc khác nhau. Nếu cùng một dung tích gầu, thì máy đào bánh lốp có giá cao hơn máy đào bánh xích.
b. Máy đào (máy xúc đào, máy đào đất) cỡ lớn
Máy đào cỡ lớn có các dải gầu đào từ 1 khối trở lên. Máy đào cỡ lớn thường dùng để khai thác khoáng sản nặng, to, làm việc trong các công trình lớn.
Máy đào cỡ lớn có công suất động cơ cao, trọng tải máy từ chục đến trăm tấn. Những máy đào cỡ lớn thường là máy đào bánh xích, làm việc siêu nặng, có hệ thống bơm thủy lực siêu khỏe, đào sâu từ 5-10 mét, tay cần với xa được từ 13-20 mét.
4. Phân loại máy đào theo động cơ:
a. Máy đào (máy xúc đào, máy đào đất) thủy lực
Hệ thống thủy lực trên máy xúc đào gồm các bộ phận: Bơm thủy lực, thùng dầu thủy lực, cụm van phân phối chính và các van điều khiển, mô tơ quay toa, mô tơ di chuyển, các xy lanh thủy lực, lọc dầu thủy lực, đường ống dẫn dầu, két làm mát dầu thủy lực.
Hệ thống thủy lực trên máy đào thường có 2 bơm thủy lực chính, một bơm dầu. Trên các máy có công suất lớn có thêm một mạch thủy lực làm mát riêng sẽ có thêm bơm dầu thủy lực mạch quạt làm mát.
Đầu ra của bơm, tốc độ động cơ, áp suất hệ thống có mối quan hệ mật thiết với nhau khi làm việc và được điều khiển thông qua hộp điều khiển bơm và động cơ.
Trong quá trình làm việc, hộp đen sẽ kiểm soát các tín hiệu từ tay ga, màn hình cảm biến lực đầu ra của bơm, cảm biến ga, cảm biến động cơ, rồi gửi tín hiều điều khiển tốc độ của động cơ. Dòng dầu điều khiển từ bơm dầu điều khiển sẽ đi qua van điện tử tỉ lệ đến điều khiển góc mở đĩa nghiêng của 2 bơm thủy lực chính. Điều này giúp kiểm soát được đầu ra của bơm phù hợp với tải làm việc và công suất của động cơ.
Để hệ thống thủy lực của máy đào làm việc tốt thì tất cả các bộ phận của hệ thống thủy lực phải được kiểm tra thường xuyên, luôn ở trong tình trạng tốt. Các tín hiệu đầu vào và các tín hiệu đầu ra của hộp điều khiển phải nằm trong tiêu chuẩn của nhà sản xuất.
b. Máy đào (máy xúc đào, máy đào đất) chạy điện
Máy xúc đào chạy điện sử dụng dòng điện 3 pha để làm việc. Nhưng hiện nay máy xúc đào chạy điện, máy đào chạy điện không còn được dùng phổ biến nữa.